Καταγραφή και ανάλυση μιας γλώσσας υπό εξαφάνιση: το γραμματικό σύστημα της Γκρίκο

Σκοπός της μελέτης ήταν η συλλογή, καταγραφή και θεωρητική ανάλυση δεδομένων από την Γκρίκο, την ελληνική διάλεκτο της Απουλίας στη Νότια Ιταλία. Η Γκρίκο χρησιμοποιεί σε ορισμένες περιπτώσεις το απαρέμφατο, γραμματικό τύπο που έχει εκλείψει από τις νεοελληνικές διαλέκτους του ελλαδικού χώρου και έχει αντικατασταθεί από παρεμφατικές εξαρτημένες προτάσεις. Με αφετηρία αυτή την ιδιότητα της Γκρίκο, ερευνήσαμε πτυχές της γραμματικής της με έμφαση στη μορφοσύνταξη του ρήματος (φωνή, χρόνος, έγκλιση, τροπικότητα, όψη) και τη δομή των εξαρτημένων προτάσεων.

Με επιτόπια έρευνα στα ελληνόφωνα χωριά της Απουλίας συλλέξαμε πρωτότυπο γλωσσικό υλικό, το οποίο μαγνητοφωνήθηκε ψηφιακά, μεταγράφηκε και επισημειώθηκε μορφοσυντακτικά. Το συλλεχθέν υλικό διατίθεται σε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων, στην οποία οι χρήστες είναι σε θέση να εκτελέσουν αναζητήσεις ανάλογα με διαφορετικές παραμέτρους, όπως τοποθεσία, λήμμα, συντακτική μεταβλητή, καθώς και μορφοσυντακτική κατηγορία. Η έρευνά μας αποτελεί συμβολή στην καταγραφή μιας γλώσσας υπό κίνδυνο εξαφάνισης, και συγκεκριμένα του συντακτικού τομέα της γραμματικής, που συχνά παραγνωρίζεται σε διαλεκτικές έρευνες.

Επιπλέον, η επεξεργασία και ηλεκτρονική διάθεση των δεδομένων προσφέρει διευρυμένες δυνατότητας αξιοποίησης των δεδομένων από τη διεθνή γλωσσολογική κοινότητα. Η θεωρητική ανάλυση των δεδομένων μας ενδιαφέρει και εμπλέκει τη σύγχρονη συντακτική θεωρία, τη θεωρία γλωσσικής αλλαγής μέσω γλωσσικής επαφής καθώς και τη μελέτη της διαχρονικής εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας.